Nog steeds geen duidelijkheid over zzp’ers

donderdag 17 september 2020

Het kabinet heeft besloten de Wet DBA voor zzp'ers te vervangen, omdat hij niet voor duidelijkheid en rust heeft gezorgd. Nieuwe wet- en regelgeving zou per 1 januari 2021 in moeten gaan, maar dat lijkt niet te gebeuren. Wat is de stand van zaken?

Al jaren verslikt de overheid zich in goede regelgeving die de status van het werk van zzp’ers helder moet maken. Het gaat met name om het voorkomen van schijnzelfstandigheid, waarbij in feite sprake is van loondienst. De opdrachtgever betaalt dan onterecht geen werkgeverspremies. Dit betekent ook oneerlijke concurrentie van de (schijn-)zzp’er met werknemers.

Voor twijfelgevallen geldt nu nog de modelovereenkomst van de Wet DBA. Deze is echter niet verplicht en wordt momenteel op enkele uitzonderingen na niet gehandhaafd.

Zzp-tarieven

Als alternatief voor de wet DBA had het kabinet minimum- en maximumtarieven voor zzp’ers en een webmodule in gedachten. De tariefgrenzen zijn echter alweer gesneuveld op de uitvoerbaarheid.

We zien steeds beter waar de kwetsbaarheden zitten en daar gaan we weer net zo hard mee verder

Na een internetconsultatie concludeerde het kabinet dat de ‘gekozen maatregelen’ grote administratieve lasten met zich brengen, voor veel onduidelijkheid zorgen, geen draagvlak hebben, en niet uitvoerbaar en handhaafbaar zijn. Zo staat in de ‘Voortgangsbrief ‘werken als zelfstandige’’ van het kabinet aan de Tweede Kamer van 15 juni 2020.

Kwetsbaarheden

Als alternatief voor het tegengaan van te lage tarieven volgt het kabinet nu ‘met interesse initiatieven van sociale partners en andere partijen om afspraken voor zelfstandigen vast te leggen’. Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) ziet het niet als verloren tijd. “We zien steeds beter waar de kwetsbaarheden zitten en daar gaan we weer net zo hard mee verder.”

Platformmedewerkers

Het kabinet meldde in de voortgangsbrief van 15 juni ook dat het de arbeidsmarktpositie van ‘platformmedewerkers’ wil versterken. Het gaat om ‘on-demand-medewerkers’ van digitale platforms. Hierbij kijkt het kabinet of het de regelgeving voor ‘driehoeksrelaties’, zoals bemiddelaars en uitzendbureaus, ook kan laten gelden voor deze platforms.

Webmodule

In de voortgangsbrief schonk het kabinet ook aandacht aan de ontwikkeling van de zogeheten webmodule. Dat is een online vragenlijst die ingevuld wordt door opdrachtgevers die een zzp’er willen inhuren. Het moet hun vooraf duidelijkheid geven over de status van de arbeidsrelatie.

De online vragenlijst moet hun vooraf duidelijkheid geven over de status van de arbeidsrelatie

Blijkt uit de antwoorden op de webmodule dat er geen sprake is van een dienstbetrekking, dan krijgt de opdrachtgever een opdrachtgeversverklaring. Daarmee heeft hij zekerheid dat hij geen loonheffing en premies werknemersverzekeringen en inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw) hoeft af te dragen. Natuurlijk moet de opdrachtgever de webmodule daarvoor wel naar waarheid hebben ingevuld. Gebruik van de webmodule wordt niet verplicht, omdat deze bedoeld is als hulpmiddel.

Testfase

De ontwikkelaars van de webmodule hebben de onlinevragenlijst in meerdere rondes voorgelegd aan opdrachtgevers en experts. Uit deze testfase blijkt dat opdrachtgevers in 25 procent van de gevallen een opdrachtgeversverklaring zouden krijgen voor de in te huren zzp’er. Voor 27 procent van de opdrachten was geen uitsluitsel mogelijk, bijvoorbeeld doordat experts het oneens waren over de kwalificatie van de arbeidsrelatie of omdat een sector te veel maatwerk vraagt. Bij 48 procent van de opdrachten rolde uit de webmodule dat het om een dienstbetrekking ging.

Pilot in het najaar van 2020

Het kabinet wil een pilot van de webmodule binnenkort beschikbaar stellen voor vrijwillig gebruik, zodat opdrachtgevers en zzp’ers zich kunnen voorbereiden. Huurt je organisatie regelmatig zzp’ers in dan is het dus verstandig om deel te nemen aan deze pilot.

Huurt je organisatie regelmatig zzp’ers in dan is het dus verstandig om deel te nemen aan deze pilot

Na de pilot die een half jaar moet duren, besluit minister Koolmees over het verdere vervolg van de webmodule. Het kabinet wil bij de definitieve invoering van de webmodule juridische gevolgen verbinden aan de opdrachtgeversverklaring. Het kabinet bekijkt hiervoor na de pilot in hoeverre het met handhaving kan starten.

Gezagscriterium

Verschaft de webmodule geen helderheid, dan kan je als opdrachtgever andere instrumenten gebruiken die duidelijkheid geven over de aard van de arbeidsrelatie. Het gaat volgens een kamerbrief van 22 november 2019 van het ministerie van SZW ten eerste om een uitgebreide toelichting op het gezagscriterium in het Handboek Loonheffingen van de Belastingdienst.

Daarnaast zouden het werken op basis van een gepubliceerde (branche)overeenkomst of regulier vooroverleg met de Belastingdienst duidelijkheid moeten bieden.

Moratorium

De handhaving van de wet DBA is tot in ieder geval 1 januari 2021 opgeschort. De Belastingdienst handhaaft alleen als een opdrachtgever ‘kwaadwillend’ blijkt. Daarnaast handhaaft de fiscus als opdrachtgevers hun werkwijze niet binnen een redelijke termijn van meestal drie maanden aanpassen als blijkt dat het om een dienstbetrekking gaat. Het kabinet besluit in het najaar over verdere verlenging van dit ‘moratorium’.

Kwetsbare positie zzp’ers

Volgens Koolmees blijkt uit de coronacrisis dat een groot deel van de zzp’ers zich in een uiterst kwetsbare positie bevindt. “Voor een grote groep op de arbeidsmarkt is het vangnet onvoldoende en zijn de financiële buffers beperkt.” Hij benadrukt daarom dat hij door wil gaan met de al ingezette hervormingen op de arbeidsmarkt om onder andere de verschillen tussen zelfstandigen en werknemers te verkleinen. Hierbij gaat het kabinet uit van het advies van de Commissie Borstlap.

Overigens stelt het kabinet in de voortgangsbrief van 15 juni dat het verschil tussen zzp’ers en werknemers ook al wordt verkleind door de afbouw van de zelfstandigenaftrek en de inzet op een arbeidsongeschiktheidsverzekering en een pensioen voor zzp’ers.

Het is dus maar de vraag of de webmodule een werkbaar alternatief zal vormen immers ook het genoemde gezagscriterium in het Handboek is te casuïstisch en maar geen heldere keuzes. Daarnaast zijn de aannames zo ruim dat de meeste ZZP-ers onder het criterium worden gebracht. Dat getuigt van een zekere politieke sturing en niet van een pragmatische aanpak die uitgaat van de huidige variatie aan arbeidsverhoudingen. Het zal dus nog wel even duren voordat er een werkbare weg is gevonden. De vraag rijst overigens wel of dit getuigt van een maatschappelijke verantwoordelijkheid en een verantwoorde aanpak van de regering.

Met dank aan Centraal Beheer

Delen op social media

FacebookTweetLinkedInPinterestE-mail